RIVM: inname van PFAS moet omlaag, uw kraanwater is veilig

De aanwezigheid van PFAS in voedsel, bodem, lucht en (kraan)water en het effect daarvan op de gezondheid is veel in het nieuws vanwege een recent RIVM-onderzoek. Het RIVM vindt het verantwoord om kraanwater te drinken. Wel adviseert het onderzoeksinstituut dat de totale hoeveelheid PFAS die mensen gedurende hun leven binnenkrijgen via voedsel en drinkwater verder omlaag moet.

Het RIVM-onderzoek bevestigt het pleidooi van de drinkwaterbedrijven voor structurele bronbescherming. De drinkwatersector rekent erop dat het ministerie nu doorpakt met een totaalverbod op PFAS in Nederland en Europa. De minister van Infrastructuur & Waterstaat wil komende maanden verder onderzoek laten doen.

Wat zijn PFAS?

PFAS zijn door de mens gemaakte stoffen die onder andere gebruikt worden in toepassingen als textiel, waterafstotende sprays voor kleding of schoenen, voedselverpakkingsmaterialen, smeermiddelen, blusschuim en antiaanbaklagen in pannen. Van een groot aantal PFAS is bekend dat ze schadelijk zijn voor de gezondheid. PFAS komen in het milieu terecht via producten die we gebruiken en door de uitstoot en lozingen van fabrieken. Bekende voorbeelden van PFAS zijn PFOA, PFOS en GenX.

Hoe komen PFAS terecht in bronnen voor drinkwater?

Via de lucht en het afvalwater verspreiden PFAS zich naar bodem en oppervlaktewater. Zo komen ze ook in bronnen voor drinkwater terecht. Vitens maakt vrijwel overal enkel gebruik van grondwater voor de productie van drinkwater. De bodem vormt een goede bescherming tegen invloeden van buitenaf, daarnaast is het water dat Vitens oppompt vaak tientallen tot meer dan 100 jaar oud. Vitens vindt desondanks dat het van het grootste belang is dat er maatregelen worden genomen tegen PFAS. PFAS breken slecht af en blijven daardoor bijna oneindig in het milieu aanwezig. Ze worden daarom ook wel ‘forever chemicals’ genoemd.

Zitten er PFAS in het kraanwater?

Ja, met uiterst gevoelige meetmethoden worden hele kleine hoeveelheden PFAS aangetoond in drinkwater uit de kraan. Alle Nederlandse drinkwaterbedrijven voldoen aan de Europese norm voor PFAS in drinkwater. Die norm is in december 2020 nog aangescherpt, met de opdracht om daar in 2026 aan te voldoen. Het RIVM adviseert nu een strengere richtwaarde. Kraanwater gemaakt uit grondwater voldoet over het algemeen wel aan de richtwaarde die het RIVM voorstelt. Kraanwater geproduceerd uit oppervlaktewater voldoet daar niet altijd overal aan. De uitkomsten van dit RIVM rapport zijn wel aanleiding om extra te gaan bemonsteren en onderzoek te doen.

Is het kraanwater nog veilig?

Het RIVM geeft aan dat mensen het water uit de kraan veilig kunnen blijven drinken. De gezondheidskundige grenswaarde voor PFAS wordt niet overschreden via kraanwater. Deze wordt overschreden door de hoeveelheid PFAS die mensen binnenkrijgen uit voedsel en kraanwater samen. De bijdrage van voedsel is 83-98% en die van drinkwater 2-17%.

Mensen kunnen zelf weinig doen om PFAS in voedsel en drinkwater te vermijden. Dit komt doordat PFAS in veel verschillende voedingsmiddelen voorkomt. Voldoende water drinken en gevarieerde voeding zijn van groot belang om gezond te blijven, zelfs al krijg je er kleine hoeveelheden PFAS mee binnen.

Wat vindt Vitens van PFAS?

Vitens vindt het goed dat er meer aandacht is voor PFAS en de effecten op het milieu en de volksgezondheid. De Nederlandse drinkwaterbedrijven pleiten al jaren voor meer bronbescherming tegen vervuiling. Het ruwe grondwater, dat we uit diepe bronnen oppompen, wordt door de bodem beschermd tegen invloeden van buitenaf. Vitens pompt vaak van grote diepte het grondwater op, waarna er met relatief weinig zuivering drinkwater van kan worden gemaakt. Het grondwater is tientallen tot zelfs meer dan een paar honderd jaar oud.

Lees meer over waterkwaliteit

Het drinkwater in Nederland wordt zeer streng gecontroleerd. De Inspectie Leefomgeving en Transport ziet daarop toe. We controleren dagelijks van de bron tot de kraan bij mensen thuis. Drinkwaterbedrijven nemen hiervoor jaarlijks duizenden monsters.