Tuinontwerp voor een veranderend klimaat

Het klimaat verandert. Dat betekent: meer korte, felle regenbuien. En lange, droge zomers. Die combinatie is zwaar voor je tuin. Steeds meer mensen ontwerpen hun tuin daarom klimaatbestendig. Een klimaatbestendige tuin is duurzaam en zó ingericht dat water wordt opgenomen in de grond. Zonder te verdampen. Maar in het geval van heftige regenbuien wordt water gemakkelijk afgevoerd.

Hét grote voordeel van een klimaatbestendige tuin is dat je niet zoveel hoeft te sproeien. Dat kost minder moeite en ook nog eens minder water. Maar hoe ziet een klimaatbestendig tuinontwerp er eigenlijk uit? In dit artikel geven we je een aantal tips.

Vermijd wateroverlast: tegels eruit, groei erin

Een heftige regenbui kan wateroverlast geven. Dit gebeurt wanneer water niet kan intrekken in de grond. Infiltratie heet dat. Wateroverlast vermijden doe je door ervoor te zorgen dat het regenwater wél de grond in gaat. En dat betekent over het algemeen: tegels eruit, groen erin. Want hoe meer groen, hoe makkelijker het water de grond intrekt. En dat helpt niet alleen tegen wateroverlast, het maakt je tuin ook een stuk koeler.

Voorbeelden van groen in de tuin

• Een boom; Het verbaast je vast niet dat bomen veel water gebruiken. Daardoor zit de grond in je tuin minder snel vol met water als je een boom plant. Ook handig: bomen stoten zuurstof uit en werken als een parasol in de zomer.

• Een moestuintje; Moestuintjes nemen veel water op. Plus, warmte blijft niet hangen in moestuintjes. Daardoor blijft je tuin ’s zomers koeler.

• Een groene gevel; Een groene gevel bestaat uit planten die langs de muur lopen. Soms zitten deze planten vast aan het huis. En soms worden ze op hun plek gehouden door een klimconstructie. Groene gevels zijn nuttig. Ze houden regenwater vast, isoleren het huis en geven een plekje aan insecten zoals vlinders en bijen. Zitten de planten vast in de grond, dan leiden ze ook nog eens regenwater de bodem in. En dat is weer goed voor het grondwaterpeil. Maar het belangrijkste is natuurlijk: ze houden je tuin droger!

• Een gazon; Eigenlijk best logisch: waar een gazon van gras ligt, zijn geen stenen. En daardoor kan regen makkelijker de bodem intrekken. Zo voorkom je dat de tuin overstroomt.

• Een groen dak; Groene daken zuigen regenwater op. Zo stroomt die regen niet allemaal in één keer van je dak af de tuin in. Wil je een groen dak? Let dan goed op. Sommige gemeenten geven hier een subsidie voor.

Regenwater afvoeren of opvangen

Ook als je geen groene vingers hebt, zijn er veel manieren om je tuin waterbestendig te maken. Bijvoorbeeld door (regen)water af te voeren of ondergronds op te vangen. Een paar ideeën:

• Waterdoorlatende bodembedekkers; Het klinkt misschien moeilijk, maar eigenlijk is het heel simpel. Een waterdoorlatende bodembedekker is iets op de grond waar nog steeds water door kan. Bijvoorbeeld stenen met grote voegen ertussen. Of tegels met gaten erin.

• Open goot; Heb je zo’n tuin waarin één plekje maar niet droog te krijgen is? Dan kun je een open goot aanleggen. Simpel gezegd is dit een soort geultje waardoor water kan wegstromen uit natte gebieden in de tuin. Zo kun je het water leiden naar een plekje in de tuin dat juist altijd droog staat. Of je voert het water af naar een slootje of vijver.

• Grindkoffer; Geen fan van groen? Dan is een grindkoffer misschien wel wat voor jou. Een grindkoffer is niets meer dan een kuil met grind. Regenwater wordt langs het grind in de kuil opgevangen. En trekt dan langzaam de bodem in.

• Hoogteverschil; Wil je graag stenen in je tuin, is regenwater afvoeren met behulp van hoogteverschil een optie. Regenwater loopt dan over de stenen naar het laagste punt. En wil je het helemaal goed doen, dan zorg je ervoor dat het water op dat laagste punt de bodem in kan trekken. Bijvoorbeeld door het water naar een vijvertje te leiden. Of, als je er één hebt, naar een gat onder je trampoline.

Zoals je leest, zijn er veel opties om overlast door hevige regenbuien te vermijden. Maar ook lange periodes van droogte kunnen funest zijn voor je tuin. Sproeien werkt lang niet altijd goed tegen droogte. Wist je dat het grootste deel van je sproeiwater vaak gewoon verdampt?

Sproeien werkt lang niet altijd goed tegen droogte. Wist je dat het grootste deel van je sproeiwater vaak gewoon verdampt?

Minder sproeien door meer water vast te houden

Door meer water vast te houden in je tuin, blijft de grond natter. Daardoor hoef je minder te sproeien. Dat is duurzaam, het scheelt je werk en het bespaart ook nog eens veel water. En daardoor ook kosten. Wat ideeën om water vast te houden in je tuin:

• Bodemverbeteraars; Een bodemverbeteraar is een soort grond. Je mixt het in de bovenste bodemlaag van je tuin, precies op de plek waar je planten hun wortels hebben liggen. Een bodemverbeteraar houdt water goed vast. Maar ook zorgt het ervoor dat grond vruchtbaarder is, waardoor je planten beter groeien en langer leven. Let wel op: bodemverbeteraars zijn geen potgrond.

• Bodeminfiltratie; Bodeminfiltratie is het vasthouden van water in de grond. Vaak gebruik je hiervoor een infiltratiekrat of -put. Zo’n krat of put verzamelt water en laat het dan heel langzaam de bodem in lopen. Omdat het zo langzaam gaat, voorkom je waterplassen in je tuin. Een extra voordeel: de grond in je tuin blijft langer vochtig, waardoor je je planten minder vaak water hoeft te geven.

• Regenwatervijver; Dat er veel water in een vijver zit, weet je waarschijnlijk wel. Heb je er wel eens over nagedacht om een regenwatervijver aan te leggen? Zo’n vijver werkt ongeveer hetzelfde als een infiltratiekrat, maar dan bovengronds. In andere woorden: een regenwatervijver slaat een heleboel water op en laat het langzaam de grond intrekken. En het staat ook nog eens hartstikke gezellig. Wel kost een vijver veel werk. Je moet hem onderhouden en goed nadenken voordat je een gat graaft. Ook wil je waarschijnlijk vissen in de vijver. Anders krijg je snel overlast van muggen en andere beestjes.

• Compost in je grond; Compost verwerken in je tuin is goed voor de grond. Want de bodem wordt er vruchtbaarder van. En daardoor groeien je planten beter. Wil je het helemaal goed doen? Maak dan je eigen compost. Een tuin waar compost in verwerkt zit, houdt meer water vast. Daardoor hoef je minder vaak te bewateren. Het scheelt dus ook nog eens werk!

Regenwater opvangen

Water vasthouden hoeft niet per se ondergronds. Je kunt regenwater ook ergens anders in opvangen, zoals een:

• Regenton; Regentonnen zijn een ideale en makkelijke manier om water op te vangen. We schreven al eerder een artikel over de vier voordelen van een regenton.

• Regenwaterschutting; Een regenwaterschutting is eigenlijk gewoon een gecamoufleerde regenton. In andere woorden: het is een soort dubbele wand waarin regenwater wordt opgeslagen.

• Regenwaterhergebruiksinstallatie (regenwaterrecuperatie); Wil je tuinontwerp echt groots aanpakken, denk dan aan regenwaterrecuperatie. Niet alleen is het een ideaal woord voor galgje, het is ook ideaal voor je huis en tuin. Regenwaterrecuperatie is, heel simpel, het opvangen en gebruiken van regenwater. Bijvoorbeeld voor je WC, wasmachine, vaatwasser, ramen, planten... Noem maar op! En wat nog fijner is: regenwater bevat geen kalk, dus is beter voor je apparaten en planten dan kraanwater. Let wel op: het aanschaffen en installeren van een systeem voor het gebruiken van regenwater is erg duur en kost veel tijd.

• Hemelwaterreservoir; Een hemelwaterreservoir is eigenlijk een enorme regenton. Dit soort reservoirs bestaan in allerlei soorten en maten. Zoek eens via Google welke het beste bij jou past.

Vier tips waar je direct mee aan de slag kunt

Misschien zijn alle bovenstaande opties wel iets te veel werk. Omdat je helemaal nog niet toe bent aan het herinrichten van je tuin bijvoorbeeld. Geen zorgen! Ook dan zijn er dingen die jij kunt doen om water en kosten te besparen. Vier dingen die je vanaf vandaag al kunt doen:

• Schaduw; Ook deze tip is eigenlijk best vanzelfsprekend: meer schaduw geven betekent minder water nodig hebben. Misschien herken je het wel. Als je ’s zomers lekker in de schaduw zit, voel je je minder snel uitgedroogd. En zo voelen je plantjes zich ook. Dus zet ze lekker in de schaduw, dan hoef je ze minder vaak te bewateren.

• Eén keer per week water geven; Je kunt je planten “leren” om zuinig met water om te gaan. Door ze niet meer dan één keer per week water te geven, worden ze vanzelf beter in het vasthouden van water!

• Gericht water geven, dicht bij de wortels; Probeer je planten gericht water te geven, zodat je niets verspilt. Planten hebben hun water nodig bij hun wortels. Gooi je water op de blaadjes bovenop je plant, dan heb je een grote kans dat het gewoon verdampt voordat je planten ervan kunnen genieten.

• ’s Ochtends of heel laat in de avond sproeien; Als het erg heet en droog is, heeft het weinig zin om in de middag te sproeien. Dan verdampt het meeste water namelijk al snel. Zo heeft je tuin niet veel aan het kostbare water dat je verbruikt. Probeer daarom vooral ’s ochtends of laat in de avond te sproeien. Dan hebben je planten het meeste aan het water dat je ze geeft.

Met deze tips kun je zelf aan de slag gaan om je tuin klimaatbestendig te maken. Hierdoor heb je minder last van hevige regen. Plus, je hoeft minder vaak te sproeien of bewateren. En je tuin wordt er ook nog eens koeler en vruchtbaarder van. Als dat nog niet genoeg is, kun je ook nog eens geld besparen doordat je minder drinkwater verbruikt. Al is het klimaatbestendig maken van je tuin natuurlijk wel een investering. Hoe groot die investering is, dat bepaal je helemaal zelf!