De primaire taak van Vitens is om vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week betrouwbaar en betaalbaar drinkwater van hoge kwaliteit te leveren. Dit doen we voor alle particulieren en bedrijven in ons voorzieningsgebied. Vitens gebruikt grondwater als bron voor drinkwater. Grondwater is natuurlijk gezuiverd in de goed beschermde waterwingebieden waar het gewonnen wordt. De provincies verlenen Vitens de vergunningen om water te kunnen winnen en zorgen voor voldoende bronnen van goede kwaliteit. Wij stellen ons ten doel om duurzaam water te winnen, met respect voor het gehele watersysteem en in balans met de omgeving.

Vitens levert het drinkwater in ongeveer een derde van Nederland, onder meer op de hoger gelegen zandgronden van Oost-Nederland, in Twente en in de Achterhoek. De drinkwatervraag in deze regio is afhankelijk van bronnen die in dit gebied liggen. Hier zijn de grondwatervoorraden, als je het vergelijkt met andere grondwaterbronnen in het Vitens verzorgingsgebied, relatief klein en beperkt. Om toch aan de (stijgende) vraag te kunnen voldoen, moet het drinkwater uit de gehele regio en daarbuiten ‘komen’. Het leidingnet in Oost-Nederland is daarom met elkaar verbonden. De winningen kunnen daardoor elkaar aanvullen wanneer dat nodig is.

Figuur 1: hoeveelheid drinkwater in miljoenen m3 geleverd aan het leidingnet voor voorzieningsgebied Overijssel, inclusief Noordoost polder. Bron: Vitens (ARC).

De drinkwatervraag neemt spectaculair toe

De afgelopen jaren hebben wij het drinkwaterverbruik (de ‘watervraag’) structureel zien stijgen. Dit komt ten dele door economische groei en demografische veranderingen. Maar daarnaast is het in de zomerperiodes van afgelopen jaren lange tijd warm en droog geweest. Dit heeft tot een extreem hoog drinkwaterverbruik geleid.

Om toch iedereen van water te kunnen voorzien, ook op piekmomenten, overschrijdt Vitens soms noodgedwongen de maand- en jaarlimieten van de winvergunningen van de provincie. Dat vinden wij bij Vitens onwenselijk. Vitens werkt versneld aan de uitbreiding van wincapaciteit en aan het anders inrichten van de drinkwatervoorziening. Dat doen we door fors te investeren in uitbreiding van de infrastructuur.

Echter, de beschikbaarheid van onze kostbare waterbronnen is niet oneindig. En daarom roepen we iedereen op om spaarzaam om te gaan met drinkwater. Zeker in tijden van droogte en schaarste.

• Voorbeeldoproep op vitens.nl/waterbesparen 
• Voorbeeldoproep op RTV Oost

Vitens doet deze oproepen omdat we ons realiseren dat de gevolgen van de extreem toegenomen watervraag en het overschrijden van de winvergunningen ook nadelig kunnen zijn voor anderen in Oost-Nederland. Onze maand- en jaarlimieten voor het winnen van grondwater zijn gebaseerd op de draagkracht van het watersysteem. Het overschrijden van de limieten kan invloed hebben op andere gebruikers van het water. Denk hierbij o.a. aan de agrarische sector en de grondwaterafhankelijke natuur.

In de grafieken hieronder is per winning de hoeveelheid onttrokken grondwater in m³ per maand weergegeven over de afgelopen drie jaren. De rode lijn geeft de maandlimiet van de betreffende drinkwaterwinning weer.

Figuren 3 tot 8: hoeveelheid onttrokken grondwater in m³ per maand. Rode lijn geeft de maandlimiet in de vergunning aan. Bron: Vitens (CWV).

Om Overijssel te verzekeren van voldoende drinkwater op korte, middellange en lange termijn heeft Vitens samen met de Provincie Overijssel het waterschap Drents Overijsselse Delta en het Waterschap Vechtstromen een adaptieve strategie drinkwatervoorziening Overijssel opgesteld. Op korte termijn breiden we een aantal bestaande drinkwaterwinningen verder uit en leggen we extra transportleidingen aan. Voor de middellange termijn wordt in de strategie gekeken naar potentiële nieuwe waterwingebieden en het winnen van water uit oppervlaktewater. Tevens worden de mogelijkheden van het winnen van drinkwater uit brak water en het gebruik van gezuiverd afvalwater voor de industrie verder onderzocht.

Studie naar een slimmer watersysteem

Om drinkwater beschikbaar en betaalbaar te houden in alle gebieden, heeft Vitens het concept Panorama Waterland ontwikkeld (download het whitepaper). Het daagt uit mee te denken over fundamenteel ander grondgebruik en om daarin gezamenlijk op te trekken. Het is een denkoefening om te komen tot een integrale benadering van de inrichting van een gebied, waarin het watersysteem en de bodem leidend zijn en het gebruik daarop wordt afgestemd. In het bijzonder is er in deze studie aandacht voor de hoger gelegen zandgronden. Inmiddels is dit concept opgenomen in het Ambitiedocument voor het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug & Twents Reggedal Nieuwe Stijl, en is daarnaast de provincie gestart met een verkenning naar de haalbaarheid en het draagvlak van dit concept op de Sallandse Heuvelrug.

Maar ook slimmer met drinkwater omgaan

Naast slimme oplossingen om gebieden watervriendelijker te maken, wordt er aandacht besteed aan waterbesparende acties. Eenvoudige maatregelen als korter of waterbesparend douchen en opvang en hergebruik van regenwater helpen om het waterverbruik terug te dringen. Vitens en andere drinkwaterbedrijven nemen hier het voortouw in met besparingsacties en investeringen in wetenschappelijke onderzoeksprogramma's. Maar het realiseren van waterbesparing kan ook op minder orthodoxe manieren: door bijvoorbeeld voor grootverbruikers onderscheid te maken tussen laagwaardig en hoogwaardig verbruik. Dat betekent dat er bijvoorbeeld voor koeling van installaties in bedrijven een ander soort water wordt geleverd, van minder hoge kwaliteit. We vinden het nog te gewoon dat we topkwaliteit drinkwater gebruiken voor zo'n beetje alle denkbare doeleinden. Dat kan anders en dat moet anders, waarbij natuurlijk de volksgezondheid voorop blijft staan.

Wat gaat er in de komende zomer gebeuren?

Het is op dit moment nog te vroeg om te weten of het voorjaar en de zomer van 2021 warm en droog worden. Op dit moment hebben we in ieder geval nog te maken met de effecten van de coronacrisis, waardoor het verbruik hoger ligt dan normaal. We wassen vaker onze handen, werken thuis en gaan in Nederland op vakantie. Het waterverbruik en daarmee ook het beroep dat wij doen op de winningen is dus erg weersafhankelijk. Het waterverbruik kan positief beïnvloed worden door bewust en spaarzaam drinkwatergebruik. En daar roepen wij iedereen samen met u, toe op.

Ook uw hulp is nodig bij waterbesparing

Hoewel Vitens de primaire taak heeft om aan de vraag naar drinkwater te voldoen, moet dat wel binnen de kaders van de verleende vergunningen. In een tijd waarin de watervraag structureel toeneemt, levert dat een spanningsveld op. Daarom maken we de klant (particulier en zakelijk) al langere tijd bewust van spaarzaam watergebruik en zetten we de winningen zo verantwoord mogelijk in. Uw omgeving wijzen op spaarzaam omgaan met drinkwater, daar kunt u ons bij helpen.

Vitens biedt een pakket aan middelen aan om via verschillende communicatiekanalen te verspreiden. Meer weten over dit pakket? Neem contact op via communicatie@vitens.nl.

Op de website www.vitens.nl/over-vitens/droogteschade is meer informatie te vinden over droogteschaderegelingen van Vitens.