Waterkoploper Pentair X-Flow: 'Wat wij doen, kan elk bedrijf'

Een beetje knullig. Maar ook mooi meegenomen. Zo noem Henk-Jan het lek dat ze ontdekten in een terugslagklep van een van de installaties van het Enschedese watertechnologiebedrijf Pentair. Zo’n 1 tot 2 kuub water per uur bleek er weg te lekken, oftewel tussen de 8.000 en 16.000 kuub op jaarbasis. ‘Hadden we dat niet eerder kunnen zien?’ was een gedachte. Maar tegelijkertijd was hij natuurlijk blij met de ontdekking.

‘Het moest van onze moeder’

De lekkage werd ontdekt nadat Henk-Jan en zijn collega’s actief aan de slag gingen met hun waterverbruik. Waar gaat het water heen? Waar wordt het gebruikt? Aanleiding voor het onderzoek waren instructies van hogerhand. Oftewel: een duidelijke doestelling vanuit het moederbedrijf. 'En als je moeder zegt dat je iets moet doen, doe je dat natuurlijk', aldus Henk-Jan. In het geval van Pentair is dat 30% watervermindering in 2030. 'Toevallig liep dat gelijk op met het Nationaal Plan van Aanpak waarbij het bedrijfsleven 20% drinkwater moet besparen ten opzichte van 2016-2019 in 2035.'

Volgens Henk-Jan is een duidelijke doelstelling prettig. 'Het moet, dus is er geen ruimte voor discussie of weerstand. Bovendien waren er voor ons geen technische uitdagingen of andere moeilijkheden. Eigenlijk is het best eenvoudig om snel water te besparen.'

Henk-Jan werkt als senior procestechnoloog bij Pentair X-Flow, de Twentse tak van het internationaal opererende, beursgenoteerde bedrijf met wereldwijd 10.000 medewerkers in meerdere landen. De vestiging in Enschede telt 360 medewerkers die zich bezighouden met hoogwaardige membraantechnologie. Voor de productie van die membranen is veel water nodig. Leidingwater. Via een proces dat omgekeerde osmose wordt genoemd wordt het water heel schoon gemaakt.

'In de fabriek had niemand het door'

Een ruime drie jaar geleden begon Henk-Jan met het maken van een plan om drinkwater te verminderen. 'Eerst hebben we gecheckt of er lekkages waren. Vervolgens hebben we flowmeters aangeschaft, die meten hoeveel water er door de leidingen stroomt om in kaart te brengen waar en hoeveel water we gebruiken.' Daarnaast vervingen ze hun Reverse Osmose-installatie voor een CCRO-installatie: een Closed Circuit Reverse Osmosis, oftewel een techniek die nog minder water en energie verspilt dan traditionele omgekeerde osmosetechnieken. Verder bekeken Henk-Jan en collega’s de ‘recepturen’ – de instellingen van het uitspoelproces - nog eens goed. Die bleken ook zuiniger te kunnen worden afgesteld. Henk-Jan: 'Het grappige is dat dit niemand opviel. In de fabriek had niemand iets door. De installatie werd geplaatst tijdens een productiestop. Dus er waren geen klachten of frustraties. Het werk is hetzelfde, alleen zuiniger.' Dat de maatregelen werken, blijkt: van 200.000 kuub watergebruik ging het bedrijf naar 125.000 kuub per jaar. Een besparing van 37,5%, waarmee de doelstellingen ruimschoots zijn gehaald.

Watervermindering levert energiebesparing op

Henk-Jan geeft toe dat watervermindering lange tijd geen topprioriteit was voor het bedrijf. 'De kwaliteit van onze membranen is zo belangrijk, dat we daar geen concessies in willen doen. En omdat water goedkoop is, was het voor ons nooit een issue. Doordat het zo goedkoop is levert het bovendien niet direct een extreem grote besparing op. Wij gebruikten 200.000 kuub water voor 70 à 80 cent per kuub. Als we 30% besparen spreek je over 50.000 euro. Op een omzet van ongeveer 80 miljoen is dat niet zoveel.' Toch levert het uiteindelijk wel wat op: doordat er minder water wordt gebruikt, is ook het energieverbruik gedaald. 'Dat is een grappig nevenverschijnsel dat we niet hadden ingecalculeerd, maar dat wel zeer welkom is.' De investeringskosten waren namelijk een stuk hoger dan de besparing die het oplevert. 'De waterflowmeters kostten een ton en de omgekeerde osmose-installatie vier ton. Ondanks een subsidiebijdrage is dat niet binnen een paar jaar terugverdiend.' Toch is Henk-Jan tevreden: doordat ook het energieverbruik daalde, is de investering binnen 4 tot 6 jaar terugverdiend.

Circulair watergebruik als doel

Is het doel voor Pentair nu bereikt? Of zijn er nog ambities voor de toekomst? Dat laatste is het geval, verzekert Henk-Jan. Plannen genoeg. Voor de korte en langere termijn. Zo wil het bedrijf onderzoeken hoe restwater beter gebruikt kan worden. Water dat anders het riool in zou gaan. 'Misschien kunnen we op den duur ons eigen afvalwater zuiveren en het water hergebruiken', aldus Henk-Jan. Daarnaast onderzoeken Henk-Jan en collega’s op welke manier het oplosmiddel NMP teruggewonnen en hergebruikt kan worden. 'Bij het maken van onze membranen gebruiken we dit oplosmiddel. Die spoelen we uit en dat water lozen we. Dat gaat naar de waterzuivering. We zouden graag het oplosmiddel uit het water winnen en hergebruiken.'

Plannen genoeg dus. En ook groei van het bedrijf is niet uitgesloten. Daar zit wel een angst, erkent Henk-Jan. 'Stel dat Vitens of de overheid vanwege de drinkwaterschaarste zegt: er is al zoveel aan jullie gegund, we leveren jullie nu minder water en verdelen dat over andere bedrijven. Dan kunnen wij straks niet meer groeien.'

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Toen Vitens in 2021 vroeg of Pentair wilde aansluiten bij de Waterkoplopers, reageerden ze direct enthousiast. 'Het werkt motiverend', vindt Henk-Jan. 'Schaarste van drinkwater is een serieus probleem. Pentair heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Bovendien is het leuk om collega’s te ontmoeten en te horen wat zij te vertellen hebben. De afgelopen jaren heb ik heel wat bedrijven bezocht en gezien hoe zij dingen aanpakten. Dat geeft een leuke interactie met collega’s.' Binnen de koplopers loopt Pentair zelf voorop met hun maatregelen. In een presentatie legden ze hun CCRO-techniek uit aan andere koplopers. Henk-Jan: 'Helaas zijn werkbezoeken in onze fabriek niet zomaar toegestaan, onder meer vanuit concurrentie-oogpunt, maar daarom is het leuk dat we onze kennis binnen de Waterkoplopers toch met andere bedrijven kunnen delen.'

Sluit je ook aan bij de Waterkoplopers

Henk-Jan roept andere bedrijven op zich ook aan te sluiten bij de Waterkoplopers. 'Je hebt een maatschappelijke verantwoordelijkheid; het is belangrijk dat je goed met grondstoffen omgaat. Bovendien is het leuk om anderen te ontmoeten en kennis met elkaar te delen. Wat wij hebben gedaan op het gebied van waterbesparing is heel simpel; elk bedrijf kan dat doen.'