Drinkwater in Friesland

Friesland is een provincie met een grote voorraad schoon, zoet grondwater. De provincie wordt qua hoogteligging ook wel eens vergeleken met een soepbord: in het noordwesten liggen de hoog opgeslibde zeekleigebieden, in het zuidoosten de hogere zandgronden. Daartussen ligt het laaggelegen veenweidegebied, dat jaarlijks zo’n 70 miljoen kuub grondwater ontvangt. In de huidige situatie wordt dit grondwater vooral afgevoerd, terwijl dit erg kansrijk is om drinkwater van te maken. Zoet grondwater is de eerste keuze voor de productie van drinkwater op het vasteland van de provincie. Bij een grondwaterwinning wordt de eerste zuivering van het water gedaan door de bodem en daarna door Vitens. Een prachtige combinatie van natuur en techniek. 

Bijzondere situatie Waddeneilanden
Voor de Waddeneilanden geldt een andere, bijzondere situatie. Onder de eilanden zit namelijk een zoetwaterbel, omringt door zout water. Deze zoetwaterbel levert het water voor planten en dieren en wordt benut voor de productie van drinkwater. Doordat regenwater infiltreert, wordt de zoetwaterbel aangevuld. Vlieland en Schiermonnikoog zijn zelfvoorzienend: al het drinkwater wat op deze eilanden wordt gebruikt, wordt op de eilanden zelf  gewonnen en geproduceerd. Terschelling en Ameland krijgen tweederde van het drinkwater via een wadleiding vanaf de vaste wal aangeleverd. 

Bekijk de kaart om te zien waar ons grondwater beschermd wordt, op welke plekken Vitens zit en waar wij projecten uitvoeren.

Uitdagingen in Friesland

Het groeiende aantal inwoners, bedrijven en klimaatverandering brengen uitdagingen voor de drinkwatervoorziening met zich mee. Dit zijn de grootste knelpunten waar we in Friesland tegenaan lopen:

1. Grote vraag naar drinkwater
De drinkwatervraag in de provincie Friesland is voortdurend in ontwikkeling. In de periode tussen 2010 en 2020 is de drinkwatervraag in de provincie met zo'n 20% toegenomen. Deze stijging wordt veroorzaakt door factoren zoals bevolkingsgroei, stijging van het aantal melkkoeien, de groei van de zuivelindustrie, economische groei, droge en warme zomers, toename van het verbruik per persoon en zelfs het verbruik ten tijde van de corona-periode.

2. Verzilting in Noord-Friesland
In het noorden van Friesland treedt verzilting op. Verzilting betekent dat het grondwater zouter wordt, bijvoorbeeld door een gebrek aan regenwater. Dit kan de kwaliteit van het grondwater beïnvloeden. Hierdoor kan Vitens niet altijd de vergunde hoeveelheid water oppompen. Verzilting treedt onder andere op in de bronnen van de winning Noardburgum.

3. Effecten waterwinning op Natura-2000 gebied
Voor de grondwaterwinning Terwisscha, ten westen van Appelscha, is met de provincies Friesland en Drenthe in 2016 afgesproken dat de waterwinning in de periode 2021 tot 2027 wordt verminderd. Vitens moet hier stapsgewijs minder grondwater winnen om de effecten op het Natura-2000 gebied Drents Friese Wold terug te dringen.

Waar wij aan werken 

Om iedereen nu en in de toekomst van voldoende en schoon drinkwater te kunnen voorzien, werkt Vitens continu aan het versterken, beschermen en uitbreiden van de drinkwatervoorziening. Dit doen we samen met andere organisaties en inwoners. De Friese infrastructuur moet op veel punten aangepast en toekomstbestendig gemaakt worden.

Omgevingsmanagers in Friesland