FoodSafe Water Congres: leerzaam én inspirerend

Elkaar inspireren, van elkaar leren én versterken. Dat was het motto van het eerste FoodSafe Water Congres van drinkwaterbedrijf Vitens op dinsdag 11 november in Wageningen. Ruim honderd vertegenwoordigers uit de voedingsmiddelenindustrie lieten zich op het universiteitsterrein, midden in ‘the food valley’, informeren over de mogelijkheden van waterbesparing en -hergebruik. Ook deelden ze successen en wisselden tips en ervaringen uit. Het slotakkoord klonk helder en eensgezind: water besparen is een gezamenlijke opgave!

De aandacht voor waterbesparing binnen de voedingsmiddelenindustrie is geen toeval. ‘De foodsector (zoals grote zuivelfabrieken en sappen- en sauzenmakers) gebruikt in het Vitens-verzorgingsgebied jaarlijks 18 miljoen kuub water oftewel 7200 olympische zwembaden. Dat is de helft van al het drinkwater dat alle grote zakelijke klanten bij ons afnemen’, aldus Nienke Peek, teammanager Zakelijke Markt bij Vitens. ‘Als deze bedrijven meer water gaan hergebruiken, kunnen ze bijna een kwart besparen, zo blijkt uit onze waterscans. In deze sector is dus veel winst te behalen.’

Niet vanzelfsprekend

In zijn voorwoord schetste Rik Dogger, woordvoerder bij Vitens, dat de beschikbaarheid van drinkwater in de toekomst niet meer vanzelfsprekend is. Arnoud van Esch, directeur Klant & Facturatie bij Vitens, onderschreef die woorden. ‘Het credo ‘Het komt wel goed’ gaat niet meer op. Ja, er is perspectief en er liggen mooie kansen, maar de urgentie is groot. We moeten niet wachten tot het water ons spreekwoordelijk aan de lippen staat. Door bevolkingsgroei, woningbouw, meer bedrijvigheid en klimaatverandering wordt de vraag naar drinkwater groter dan het huidige aanbod. Als we nietsdoen, loopt het systeem vast. We moeten innovatief zijn.’

Mooie kansen

Cees-Jan Adema, directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), toonde zich wat dat betreft positief. ‘De foodsector is innovatief en veerkrachtig, dat hebben we tijdens covid ook laten zien.’ Hij pleit voor een langetermijnvisie als het gaat om investeringen in drinkwaterbesparing. ‘Kijk daarbij verder dan de waterrekening van vandaag. Want als er geen water meer uit de kraan komt, valt je productie stil en dan zijn de kosten vele malen hoger.’ Hij omschrijft water als een waardevolle en cruciale grondstof voor de voedingsmiddelenindustrie. ‘Gezien de opkomst vandaag is dat besef ruimschoots aanwezig.’

Succesverhalen uit de praktijk

Na deze bemoedigende constatering werden video’s vertoond van bedrijven die al grote stappen hebben gezet op het gebied van waterbesparing. Bekijk de video's en bijbehorende artikelen van aardappelverwerker Schaap Holland, kaasmaker FrieslandCampina, vleesverwerker ESA en salade- en sauzenmaker Royal Smilde Foods. 

Eén waterkringloop

Vervolgens ging Irma Steemers-Rijkse in op waterhergebruik in de voedingsmiddelenindustrie. Zij is programmamanager Circular Water Technologies bij Wageningen University & Research. Zij benadrukte allereerst dat we op één wereld leven, met één samenleving en één waterkringloop. ‘We moeten samen zorgdragen voor de beschikbaarheid van zoetwater, passende waterkwaliteit, vermindering van de water footprint en afname van het energieverbruik.’
Zij had concrete tips voor congresbezoekers. ‘Focus eerst op je interne bedrijfsvoering. Kijk samen met de mensen op de werkvloer naar je water- en energiehuishouding. Luister naar je medewerkers en maak ze medeverantwoordelijk voor waterbesparende maatregelen.’ Verder benoemde zij het gebruik van nieuwe technologieën, zoals membraandestillatie van spuiwater in industriële koeltorens. ‘Innovatie leidt voortdurend tot nieuwe inzichten, maak daar gebruik van.’

Routekaart Industriële watertransitie (Min I&W)

De programmamanager gaf het stokje door aan Kees Roest, senior onderzoeker bij kennisinstituut KWR. Hij gaf uitleg over de routekaart Kennisopgaven industriële watertransitie. Deze routekaart biedt een overzicht van de belangrijkste kennisvragen en benodigde innovaties op het gebied van industrieel watergebruik. Dit plan beoogt 20 procent drinkwaterbesparing in 2035. De routekaart richt zich op vier gebieden: juridisch, financieel, organisatorisch en technisch. De kennisopgaven omvatten het vergroten van het waterbewustzijn, inzicht in de besparingsmogelijkheden en het samenbrengen van kennis. De routekaart moet nog verder worden ingevuld, maar het einddoel is duidelijk. Zo moet het industrieel watergebruik passen bij een watersysteem dat in balans is. Verder mag water niet belemmerend zijn voor vestiging of uitbreiding van bedrijven. Ook moeten er duurzame alternatieven zijn voor drinkwater- en grondwatergebruik.
​

Vitens Solutions

Richard Koehoorn, accountmanager bij Vitens Solutions, gaf uitleg over het Food Safe Water programma van drinkwaterbedrijf Vitens, dat de voedingsmiddelenindustrie ondersteunt bij het realiseren van wezenlijke waterbesparing. Centraal staat het hergebruik van (proces- of grond-)water dat wordt opgewerkt tot drinkwaterkwaliteit. Vitens Solutions kan klanten helpen door wateronderzoeken uit te voeren. Van het meten van de zwemwaterkwaliteit tot volledig advies over waterwinning uit een eigen bron. Vitens beschikt over een high tech geautomatiseerd en gecertificeerd laboratorium dat alle relevante chemische en microbiologische bepalingen kan verzorgen. ‘Maak gebruik van onze expertise en faciliteiten’, benadrukte Koehoorn.

Samen slimmer

Vervolgens onderstreepte futuroloog Maurits Kreijveld het belang van samenwerking. ‘Al sinds de oertijd versterken mensen elkaar door samenwerking en kennisoverdracht.’ Krachtenbundeling is volgens hem een optelsom van individuele perspectieven, diversiteit van denken en het overstijgen van individuele beperkingen. ‘Het totaal is meer dan de som der delen, oftewel samen slimmer.’ Dit principe geldt ook voor concurrenten. ‘Tesla en Toyota hebben samengewerkt aan de ontwikkeling van elektrische auto’s. Dat heeft beide bedrijven veel kennis opgeleverd én er is een hoger doel gerealiseerd: versnelling van de duurzaamheidstransitie.’ 
Deze resultaten zijn ook haalbaar op het gebied van watertransitie. ‘Juist omdat water meestal niet concurrentiebepalend is, kun je op dat vlak prima samenwerken en kennis delen.’ Voorwaarden zijn openheid, vertrouwen, gedeelde visie en wederzijds voordeel. Als succesfactoren noemt Kreijveld heldere governance, neutrale procesregie, gezamenlijke doelstellingen en transparantie. ‘Als het gaat om watertransitie zijn er volop bouwstenen aanwezig, zowel bij Vitens als binnen de industrie. Ga samen aan de slag, want ketenintegratie leidt tot systeeminnovatie.’

Workshops

Na deze presentaties volgden workshops, onderverdeeld in vier subsectoren. Daarin kwamen verschillende inzichten en knelpunten naar voren. Zo is er in de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie weinig wettelijke ruimte voor hergebruik van water. Daarbij wordt de stringente opstelling van de NVWA soms als knellend ervaren. Verder klonk er een pleidooi voor meer bewustwording rond waterbesparing op de werkvloer. Ook is er veel behoefte aan inzicht in de toekomstige prijsontwikkeling van water. Tot slot bleek dat de zuivelbranche al een voorbeeldfunctie vervult op het gebied van samenwerking. ‘In deze sector bestaan volop dwarsverbanden.

Vervolgstappen

Voor Vitens is deze feedback reden genoeg om concrete vervolgstappen te zetten. ‘Als het gaat om de tariefontwikkeling van water zijn er verschillende modellen beschikbaar, die gaan we proactief met jullie delen’, beloofden Nienke Peek en Mark de Vries, programmamanager Waterbesparing. Verder wil Vitens bedrijven beter ondersteunen door ze te informeren over subsidiemogelijkheden. ‘Daarmee kunnen zij hun business cases eerder sluitend maken.’
Ook gaven verschillende deelnemers aan het congres aan dat zij graag met de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) om tafel willen om te bekijken wanneer drinkwater in de foodsector noodzakelijk is en wanneer water van drinkwaterkwaliteit een passende optie is. En wat daar zoal bij komt kijken.
Tot slot werden enkele concrete vragen gesteld. Kan Vitens wellicht een bijdrage leveren aan het vergroten van de bewustwording bij procesoperators als het gaat om waterbesparing? ‘Binnen Vitens hebben we veel expertise op het gebied van gedragsverandering, die kennis willen we graag delen.’

De conclusie van het FoodSafe Water Congres is glashelder: samen staan we sterker in de watertransitie. Het geheim schuilt in wisdom of the crowd. ‘Door de handen ineen te slaan, leren we sneller én meer.’

Benieuwd naar succesverhalen over waterbesparing in de praktijk? Bekijk de video's en bijbehorende artikelen van aardappelverwerker Schaap Holland, kaasmaker FrieslandCampina, vleesverwerker ESA en salade- en sauzenmaker Royal Smilde Foods.