Gelderse Waterkoplopers krijgen Vlaamse adviezen
Vijftig Gelderse industriële grootverbruikers van water werken sinds 2022 samen om hun waterverbruik te verminderen. Op 26 juni kwamen deze Waterkoplopers Industrie Gelderland (WIG) opnieuw samen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Deze bijeenkomst bij Waterschap Rijn en IJssel in Doetinchem had een Vlaams tintje. ‘Als het gaat om waterbesparing lopen onze zuiderburen flink op ons voor’, concludeerde ir. Bruno Mulder, dagvoorzitter en energie- en watertechnoloog.
De Waterkoplopers verwelkomden een nieuw lid: TOR Specialty Minerals uit Hattem. Dit bedrijf maakt aluminium trihydraat (ATH) en aluminium monohydraat (AMH). Deze stoffen worden verwerkt in hoogwaardige producten. ‘Van vlamvertragend isolatiemateriaal tot kunststoffen en accu’s’, somt plant manager Arjen Leenstra op. Zijn bedrijf heeft veel water nodig voor het koelproces. Jaarlijks pompt de vestiging in Hattem daarvoor maar liefst 120.000 kuub grondwater op.
Keerzijde
Zo’n gratis en vrijwel onuitputtelijke waterbron klinkt aantrekkelijk, maar heeft ook een keerzijde. Na gebruik verdwijnt dit koelwater in het riool ‘en dat kost een bak geld’, benadrukt Arjen. Bovendien wil TOR Specialty Minerals duurzamer gaan produceren. Gelukkig is er een alternatief in de vorm van een ringleiding in combinatie met een koelinstallatie. ‘Daardoor vermindert onze afvalstroom aanzienlijk, maar dat restant heeft wel een hogere temperatuur en pH-waarde. En dat water mogen we niet in het riool lozen, dus daar moet een oplossing voor komen.’ Wellicht kan een zogeheten waterscan uitkomst bieden; daarover straks meer.
Regenwaterput
Via een videoverbinding gaf Charlotte Boeckaert, waterinnovator bij VITO Kennispunt Water in Kortrijk, uitleg over de Vlaamse visie op waterbesparing. Daaruit blijkt dat onze zuiderburen al grote stappen hebben gezet om water te besparen. Zo zijn Vlaamse bedrijven en consumenten sinds 1991 verplicht om (bij nieuwbouw) hemelwater op te vangen. Elk nieuwbouwhuis moet over een eigen regenwaterput van minimaal 5 kuub water beschikken. Dit water wordt gebruikt voor het toilet, de wasmachine en om de tuin te besproeien.
Nog een weetje: de kosten van waterverbruik, afvoer en zuivering worden in Vlaanderen samengevoegd op één nota. Dat helpt bij de bewustwording. Opgeteld kost een kuub water in Vlaanderen € 5,41. Dat lijkt veel, maar schijn bedriegt. Als we ons verbruik, rioolheffingen en waterschapsbelasting bij elkaar optellen, betalen we in Nederland een vergelijkbaar bedrag.
Geen grote rivieren
Het waterverbruik in Vlaanderen ligt wel aanzienlijk lager dan bij ons. Gebruikt een Vlaamse consument dagelijks gemiddeld 84 liter water, in Nederland staat de dagteller op circa 120 liter. Het gebruik van hemelwater is slechts een deel van de verklaring. ‘België wordt niet doorkruist door grote rivieren en de grondwatercapaciteit is beperkt. We zijn gewend om zuinig om te gaan met water.’
Charlotte adviseert haar noorderburen te investeren in de opvang van hemelwater en een strikter vergunningenbeleid te overwegen op het gebied van waterverbruik en –zuivering. Ze wil haar expertise graag delen, ook internationaal. ‘Water(schaarste) stopt niet aan de grens, laten we samen naar oplossingen zoeken.’
Uitgeput
Ook Noord-Brabant kampt met waterschaarste. Deze provincie is volledig afhankelijk van grondwater als drinkwaterbron. Bovendien stijgt de vraag terwijl de beschikbaarheid van water daalt door verdroging en vervuiling. In West-Brabant zijn de drinkwaterreserves zelfs al overvraagd.
In opdracht van Waterschap Brabantse Delta deed het Europese advies- en ingenieursbureau Tauw onderzoek naar het gebruik van gezuiverd restwater (effluent). Wat blijkt? Er zijn goede technische mogelijkheden voor hergebruik van water. ‘Denk aan flexibele installaties voor bedrijven die eenvoudig kunnen worden verplaatst en opgeschaald’, vertelt Johan Blom, consultant bij Tauw.
Eigen dynamiek
Uit het onderzoeksrapport blijkt verder dat het draagvlak voor dit soort maatregelen varieert. ‘De urgentie omtrent waterschaarste en hergebruik wordt niet overal gevoeld’, klinkt het diplomatiek. ‘Dit thema heeft een eigen dynamiek, veranderingen hebben tijd nodig. Tegelijkertijd merk ik dat dit onderwerp steeds meer gaat leven, dus voor de langere termijn ben ik optimistisch.’
Andere regio’s die ook de mogelijkheden van hergebruik willen verkennen, kunnen gebruikmaken van de blauwdruk die Tauw heeft ontwikkeld. ‘Het sleutelwoord is samenwerking’, vertelt Johan. ‘Voor het creëren van draagvlak is het belangrijk om alle betrokken partijen aan tafel te krijgen.’
Meedenken
Grootverbruikers die zich in Gelderland of Overijssel willen vestigen of hun productie willen uitbreiden, krijgen niet automatisch (extra) water. Door het watertekort worden aanvragen voor extra waterlevering soms zelfs afgewezen. ‘Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Nederland, kortweg Oost NL, denkt graag met ondernemers mee’, vertelt projectmanager Maaike Buechner. Zo kunnen Gelderse bedrijven gebruikmaken van de zogeheten Groeiversneller. Dit programma omvat een uitgebreid adviesgesprek. ‘Er zijn kennisvouchers van maximaal 10.000 euro beschikbaar.’Een ander voorbeeld is het project FoodPlus, gericht op innovatiemaatregelen om uitstoot te verminderen. Verder is er een Europees programma in de maak, genaamd New Water. ‘Bedrijven die meer willen weten over ondersteuningsmogelijkheden mogen altijd bij Oost NL aan de bel trekken.’
Mooi exportproduct
Kees Roest, senior onderzoeker bij kennisinstituut KWR, vindt het belangrijk om voorop te blijven lopen als het gaat om kennis en innovatie op het gebied van water. ‘Die expertise hebben we allereerst zelf nodig en tegelijkertijd is het een mooi exportproduct.’Het baart hem zorgen dat het waterverbruik van de Nederlandse industrie redelijk stabiel is, terwijl dat verbruik in 2035 20 procent lager moet zijn. Hij onderstreept de urgentie van waterbesparende maatregelen. ‘In geval van schaarste gaat de kraan naar de industrie als eerste dicht.’ Hij pleit voor meer hergebruik van water, een integrale aanpak en innovatieve maatregelen. ‘Denk aan een ondergrondse waterberging die je ‘s winters vult en in de zomer benut.’
Aanspreekpunt
Nieuwkomer Arjen Leenstra ervaart een hoge mate van welwillendheid bij de Waterkoperlopers, maar hij mist ‘een stukje slagkracht’. ‘Als het gaat om waterbesparing en hergebruik heb ik behoefte aan een centraal aanspreekpunt. Iemand die in verbinding staat met alle relevante partijen en mij concreet verder kan helpen.’ Het optuigen van zo’n integraal waterloket is een gezamenlijke opgave, vindt Bruno Mulder. ‘Wellicht kunnen we daar samen een actieplan voor opstellen.’
Inzicht
Tot slot gaf Frank de Vos van KWA Bedrijfsadviseurs een update over de waterscans voor de industrie. ‘Met zo’n scan brengen we besparingsmogelijkheden en de haalbaarheid daarvan in kaart.’ Van de acht ‘gescande’ bedrijven in Utrecht beschikken slechts twee over flowmeters in het proces. ‘Als je niet weet wat je per bedrijfsonderdeel verbruikt, kun je ook niet bijsturen. Water besparen begint met inzicht.’
Hoewel elk bedrijf anders is, heeft de adviseur wel enkele algemene besparingsadviezen voor de industrie. ‘Investeer in hemelwateropvang, hergebruik afvalwater en probeer de bewustwording bij medewerkers te vergroten.’ Arjen Leenstra maakt graag gebruik van deze waterscan. ‘Ik hoop dat zo’n analyse concrete besparingsmogelijkheden oplevert.’ Ook twee andere bedrijven maken gebruik van het aanbod van een gratis waterscan.
Ingewikkeld
Volgens Bruno Mulder laat deze middag zien dat waterbesparing een ingewikkeld vraagstuk is. ‘Bij dit thema zijn talloze partijen betrokken met een gedeelde verantwoordelijkheid. De coördinatie kan echt beter.’ Wordt vervolgd: de volgende bijeenkomst van de Waterkoplopers Industrie Gelderland staat gepland op 6 november. Dan zijn de resultaten van de waterscans ook beschikbaar.
