Boer Gerrit Lammers: ‘Duurzaam boeren is voor mij ook voordelig’

Boer Gerrit Lammers (61) is melkveehouder in een grondwaterbeschermingsgebied . Op eigen initiatief zorgt hij voor schoner grondwater én een minder droge grond. ‘Door water vast te houden heb je een plaatselijke tank voor je gewassen.’

Melkveehouder Gerrit Lammers begon op zijn achttiende als boer op de melkveehouderij van zijn ouders. Inmiddels spelen zijn eigen kleinkinderen op hetzelfde erf. Hij is naar eigen zeggen een echte ‘koeienman’. En dat gaat verder dan de verzorging en beweiding van de beesten. Een boerderij hebben in een grondwaterbeschermingsgebied van Vitens betekent ook vooruitdenken. “Je hebt te maken met de uitdagingen van de natuur en de waterwinning.”

Zo schoon mogelijk

Voor Vitens is het belangrijk dat het grondwater zo schoon mogelijk blijft. Want zo hoeft het drinkwaterbedrijf de ongewenste stoffen niet uit het drinkwater te halen. Maar in het grondwaterbeschermingsgebied komen nog te veel probleemstoffen voor. Dit gaat bijvoorbeeld om voedingsstoffen van planten, oplosmiddelen en bestrijdingsmiddelen. “Maar vaak nog wel minder dan in een stedelijk gebied,” wil Lammers benadrukken. “De gebieden waar waterwinning en landbouw zijn, zijn relatief schone gebieden. Want dat is voor beide sectoren een winst.”

Beregenen van gewassen

De stoffen moeten omlaag. Lammers is zelf een aantal initiatieven gestart om de grondwaterkwaliteit te verbeteren. Een daarvan is het beregenen van zijn gewassen, die als voer voor zijn koeien dienen. “Door grond nat te maken, waar de gewassen opstaan, nemen de planten de voedingsstoffen sneller op. Dat doen planten op droge grond minder goed.” Zo verdwijnen er minder voedingsstoffen in de bodem en komen deze ook in mindere hoeveelheden in het grondwater terecht. “Dat is beter voor Vitens, maar ik kan ook optimaal gebruik maken van de voedingsstoffen.”

Drogere grond

De droogte in het gebied is een ander obstakel. Lammers merkt dat de grond door de waterwinning van Vitens in het gebied droger is dan in andere landelijke gebieden. “We ondervonden dat vooral in de droge zomers van afgelopen jaren. De schade die we opliepen was groter dan in gebieden buiten een grondwaterbeschermingsgebied.” Ook voor Vitens is een hoog grondwaterpeil belangrijk om voldoende drinkwater te produceren. Daarbij is het van belang dat alle regen die valt goed de bodem in sijpelt.

Een lagere grondwaterstand kan de gewasopbrengst beïnvloeden. Lammers zit samen met mede-boer Gerrit van der Kolk (samen in het gebied beter bekend als ‘Gerrit en Gerrit’) in een waterwerkgroep om de droogteschade in kaart te brengen. Ook LTO, adviescommissie schade grondwater (ACSG), kennis- en adviesbureau Aequator en Vitens, zijn betrokken. Lammers is tevreden over de samenwerking. “We hebben een erg goede gebiedsmanager gekregen, Janneke Paalhaar. We voelen ons enorm door haar gehoord. En zo ook door Vitens. Ook wordt de schade nu weersafhankelijk bepaald. Dit is beter dan de oude regeling. De nieuwe sluit meer aan op de praktijk. Maar ik vind dat ook deze de schade nog niet volledig dekt.”

Humus om water vast te houden

Meer water vasthouden is onder meer de remedie voor een minder droge grond en hogere grondwaterstand. Belangrijk hierbij is een goede bodemstructuur. Hiervoor is de zanderige grond van het Vitens-gebied niet ideaal. De grove zandkorrels houden minder goed water vast. Lammers probeert op eigen initiatief meer humus in de grond te krijgen. Dat kan bijvoorbeeld door compost te strooien of vaste stalmest te gebruiken. “Humus zorgt ervoor dat water beter wordt vastgehouden. Dat is voor mijn gewassen beter. Deze zijn dan beter bestand tegen een drogere periode. De bodem is dan een soort van opslagtank.”

Gemaal voor hogere grondwaterstand

Nog een ander idee van ‘Gerrit en Gerrit’: het plaatsen van een gemaal. “Na een fikse regenbui voert de rivier de Regge al het overtollige water af. Zonde, want dat water kunnen we goed voor het land gebruiken.” Lammers wil met een aantal andere boeren een gemaal plaatsen om dat water tegen te houden en op te kunnen pompen. Met dit water kunnen de boeren ook de gewassen beregenen. Bovendien stijgt zo ook het grondwaterpeil. “We zitten nu in de fase van vergunningverlening. Maar de gemeente Wierden, provincie en Vitens zijn enthousiast.”

"Ja, de initiatieven kosten enige aanpassing", geeft de boer toe. “Uiteindelijk is er schoon drinkwater nodig. Dat is belangrijk voor de hele maatschappij. En daar zijn boeren ook weer onderdeel van. Maar je wilt ook een optimale bedrijfsvoering. Beide belangen zijn een spanningsveld. Het hoeft elkaar alleen niet uit te sluiten, want de meeste initiatieven zijn ook voordelig voor de landbouw. Twee vliegen in één klap.”

Drinkwaterprijs omhoog

Lammers vindt dat de maatschappij ook een bijdrage kan leveren aan een robuuste drinkwatervoorziening. “Iedereen wil goed drinkwater. Grondwaterbeschermingsgebieden zijn nodig. Als de drinkwaterprijs iets omhoog gaat, kunnen drinkwaterbedrijven meer investeren in een duurzaam watersysteem. Uiteindelijk zijn we als gehele samenleving verantwoordelijk voor goed drinkwater in de toekomst.”

Winst met kleine aanpassingen

Goede samenwerking in het grondwaterbeschermingsgebied is essentieel. “Zowel Vitens als de boeren zetten in dit gebied alle zeilen bij. En dat is ook nodig om het gebied en de landbouw gezond te houden. Dit kan al met kleine aanpassingen. En we leren van elkaar elke keer weer een beetje bij.”