Living Lab Strategische Harten

Drinkwaterconcept van de Toekomst 

Door bevolkingsgroei, klimaatverandering en andere ontwikkelingen zoals de energietransitie en vervuiling van grond- en oppervlaktewater, staat onze huidige drinkwatervoorziening onder druk. Deze situatie vereist snelle veranderingen. Tegelijkertijd blijkt uit de praktijk dat het realiseren van nieuwe infrastructuur tijd vergt; momenteel duurt het meer dan 20 jaar om een nieuwe waterwinning operationeel te maken. Om zowel nu als in de toekomst betrouwbaar drinkwater te kunnen garanderen, moet Vitens op innovatieve wijze naar waterwinning en infrastructuur kijken. Daarom ontwikkelt Vitens het Drinkwaterconcept van de Toekomst dat bijdraagt aan een veerkrachtige drinkwaterinfrastructuur. Deze infrastructuur onderscheidt zich door transport via ringstructuren, grotere productielocaties met diverse bronnen (zoals grondwater, oppervlaktewater en regenwater) en omvangrijke opslagreservoirs dicht bij de klant. Binnen Vitens noemen we zo'n uitgebreide productielocatie een "strategisch hart". Maar hoe ziet dit strategisch hart eruit en hoe kunnen we dit zo efficiënt mogelijk realiseren?

Het project "Living Lab Strategisch Hart" (LLSH) verkent het drinkwaterconcept van de toekomst. Binnen een ambitieuze periode van vijf jaar wordt dit concept ontwikkeld, getest en geëvalueerd, met als doel een gedetailleerde handleiding te bieden voor de efficiënte ontwikkeling van toekomstige strategische harten. Dit initiatief staat voor een aanzienlijke uitdaging op zowel technisch vlak als in het beheer van het gebiedsproces, en vereist een vernieuwde benadering van samenwerking en specialistische expertise. Om deze redenen heeft Vitens de krachten gebundeld met een consortium van acht marktpartijen en werkt het samen met diverse overheidsinstanties. Deze samenwerking is cruciaal om de noodzakelijke veranderingen door te voeren, processen te versnellen en innovatie te bevorderen.

Projectinformatie

Innoveren

Om Strategische Harten mogelijk te maken, moeten we het anders doen dan we altijd doen, qua bronnen, qua infrastructuur en qua gebiedsproces. We gebruiken nieuwe manieren van participatie, werken in co-creatie met onze bestuurlijke partners, waarbij we gebruikmaken van de kansen van de nieuwe omgevingswet. Leidend hierbij zijn vernieuwende landschappelijke inrichting concepten die we ontwikkelen samen met (inter)nationale (kennis)instituten. We maken gebruik van de “multi-bron”; een combinatie van alle beschikbare bronnen in een gebied. En proberen water te besparen door te kijken naar de mogelijkheden van het sluiten van de kringloop.

Illustratie van een strategisch hart

Projectfases

Het project Living Lab Strategisch Hart is één van de Vitens-focusprojecten uit de Streefstructuur. Het is de proeftuin in de praktijk om het drinkwaterconcept van de toekomst ontwikkelen. Dit gebeurt in drie projectfases:

  • Het ontwikkelen en ontwerpen van het drinkwaterconcept van de toekomst;
  • Realisatie van een proeflocatie om (delen van) het concept te testen;
  • Aantonen van de werking en impact van de aanpak en vastleggen in een blauwdruk voor toekomstige strategische harten.

Projectdoel

We creëren in dit project een blauwdruk voor hét Strategisch Hart van de toekomst. Tegelijkertijd heeft Living Lab als ambitie om binnen 5 jaar drinkwater te produceren en te leveren aan het net, zodat ook op korte termijn aan de drinkwatervraag kan worden voldaan. Op die manier verbinden we korte en lange termijn doelen aan elkaar.

Infographic over living lab

Consortium LLEV: Living Lab En Verder

Samenwerking marktpartijen

Samen met het consortium “Living Lab en Verder” (LLEV, oftewel LEF) werkt Vitens aan het drinkwaterconcept van de toekomst. Dit is een samenwerking van de bedrijven ADS Groep Water, Logisticon Water Treatment, Aveco de Bondt, IA Groep, Ramboll, Visser & Smit Hanab, H+N+S en Dutch Process Innovators. 

Internationaal perspectief

Vitens staat niet alleen in haar uitdaging en toekomstambitie. Wereldwijd spelen vergelijkbare ontwikkelingen en uitdagingen, mondiaal komen drinkwaterbedrijven in actie om een veerkrachtigere en duurzamere water infrastructuur te ontwikkelen, in symbiose met de omgeving. Vandaar dat een internationaal panel van experts van leidende drinkwaterbedrijven en universiteiten het project zal ondersteunen.

Vitens Streefstructuur

Vitens focust met de streefstructuur op bronnen en infrastructuur die klaar zijn voor de toekomst. Door te investeren in de "Vitens streefstructuur", die centralisatie van productielocaties en verbetering van transport omvat, richt Vitens zich op efficiënte waterwinning met minimale droogterisico's. Deze langetermijnvisie benadrukt veerkracht, leveringszekerheid en positieve impact op de omgeving.

Illustratie van de streefstructuur

Strategische harten

Vitens ontwikkelt "strategische harten" als centrale productielocaties voor grootschalige waterwinning en zuivering, gericht op klimaatbestendigheid en duurzaamheid. De focus ligt op het combineren van grond- en oppervlaktewaterbronnen, met modulaire zuiveringen voor flexibele schaalbaarheid. Deze aanpak verhoogt de capaciteit om te voldoen aan fluctuerende watervragen. Strategische harten integreren meerdere functies zoals natuur, recreatie en energieopwekking, bevorderen maatschappelijke waarde en garanderen een betrouwbare drinkwatervoorziening voor Nederland.

Illustratie van 1 van de oplossingen voor een flexibile winning

Panorama waterland

Panorama Waterland (of ‘Eeuwige Bron’) is een concept om te komen tot een robuust watersysteem met voldoende water voor verschillende functies als landbouw, natuur en drinkwaterwinning. Vitens heeft dit in 2020 ontwikkeld, als reactie op de constatering dat het huidige watersysteem tegen haar grenzen aanloopt.  Een gevolg van de manier waarop we ons land hebben ingericht, versterkt door klimaatveranderingen. Water en bodem zijn decennialang niet meer sturend geweest.

Lees meer

Contact

Wil je meer te weten komen over het project of heb je suggesties, neem dan contact op via: livinglab@vitens.nl

Artikelen over Living Lab

Partnerschap voor ontwikkeling drinkwaterconcept van de toekomst

Vraag en Antwoord Living Lab

  • Waarom de IJsselvallei?

    In Overijssel loopt Vitens steeds vaker tegen de grenzen van haar infrastructuur en het watersysteem aan. Hiermee is de toekomst van watervoorziening in de toekomst onzeker. Het ontbreekt aan flexibiliteit in de huidige infrastructuur om snel in te spelen op veranderingen in de drinkwatervraag, klimaatverandering of beschikbaarheid van winningen

  • Wat is een Living Lab?

    Een living lab is een experimentele omgeving waarin onderzoek en innovatie gelijktijdig plaatsvinden. De essentiële eigenschap is dat verschillende partijen samenwerken om nieuwe concepten te ontwikkelen in “de echte wereld”. Hierbij hebben de eindgebruikers een prominente rol binnen het project. Daarom spreekt men van co-creatie. In dit project betekent dit, dat naast de Vitens beheerorganisatie, ook bestuurlijke partners, de omgeving en klanten intensief betrokken worden tijdens het project. Hun feedback wordt zo onderdeel van de aanpak.

  • Wat zijn de doelstellingen van het project?

    • Ontwikkeling van drinkwaterconcept van de toekomst binnen een periode van 5 jaar
    • Proeflocatie met productiecapaciteit van 5 tot 10 miljoen m3 Per jaar uit oppervlaktewater en/of oevergrondwater (of andere bronnen)
    • Toepassen van innovatief win- en bergingsconcept met beperkte impact op ruimtebeslag en omgeving (invulling geven aan Lange Termijn Visie (LTV), Streefstructuur (SS 2022) en Elke Druppel Duurzaam (EDD)
    • Installatie modulair, opschaalbaar en duurzaam
    • Blauwdruk voor opschaling naar gestandaardiseerde installaties van 50 miljoen m3 per jaar drinkwater in de toekomst ( combi van grond-, oppervlakte- en overgrondwater)
    • Samenwerking en co-creatie in gouden driehoek (Vitens - markt - overheden)
    • Versnellen van omgevingsproces en parallel werken

  • Hoe is het consortium tot stand gekomen?

    Ook het aanbestedingsproces is op innovatieve wijze verlopen. Middels een 5 maanden durende concurrentiegerichte dialoog is de markt uitgedaagd om tot creatieve ideeën te komen. Meerdere consortia vormden zich, waarbij LLEV zich uiteindelijk duidelijk onderscheidde en kwalificeerde voor de samenwerking met Vitens. LLEV heeft alle expertise in huis om samen met Vitens het drinkwaterconcept van de toekomst te ontwikkelen, testen en te realiseren.

  • Wat is de multibron?

    Binnen het concept van de multibron worden alle beschikbare bronnen in het gebied benut gedurende de seizoenen van het jaar. Bijvoorbeeld een combinatie van grondwater, oppervlaktewater uit plassen en rivieren en rioolwaterzuivering effluent. Een bron kan afhankelijk van beschikbaarheid op- en afgeschakeld worden, maar blijft wel altijd in bedrijf.

Geef uw mening