Friesland
Onderzoek naar nieuw waterwingebied Boornbergum
Om ook in de toekomst te zorgen voor kwalitatief goed drinkwater in Friesland, moet Vitens meer drinkwater gaan winnen uit de grond. Daarom onderzoekt Vitens de mogelijkheden voor een toekomstig waterwingebied in de buurt van Boornbergum. Op deze pagina staat niet alleen het laatste nieuws. U vindt hier ook achtergrondinformatie én verwijzingen naar onder andere nieuwsbrieven, presentaties en documenten over het onderzoek.
Naast het verkennende onderzoek in Boornbergum is Vitens ook bij Luxwoude bezig met de ontwikkeling van een drinkwaterwinning bij Luxwoude. Bent u op zoek naar meer informatie over deze locatie, klik dan hier.
Het laatste nieuws
Planning is veranderd
In 2020 / 2021 is door Vitens een voorlopige planning opgesteld van de te nemen stappen. Deze planning heeft Vitens om vooral personele redenen, moeten herzien. De inhoud van deze website is daarom aangepast (juli 2022). Belangrijkste veranderingen zijn dat het instellen van de begeleidingscommissie met daarin vertegenwoordigers van landbouw, natuur, bewoners en andere stakeholders als provincie en waterschap nog moet plaatsvinden. Ook het opstellen van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD), nodig om een begin te maken met de Milieueffectrapportage (MER) moet nog worden opgestart.
Pompproef en waterkwaliteit
In de periode van januari tot en met april 2020 heeft Vitens geologisch onderzoek gedaan en een pompproef uitgevoerd. Tijdens de pompproef werd vier weken lang een vaste hoeveelheid grondwater opgepompt. Gelijktijdig werd in verschillende peilbuizen in de omgeving de veranderingen van het grondwater gemeten. Naast het meten van grondwaterstanden werd ook onderzoek gedaan naar de waterkwaliteit en zijn meerdere watermonsters onderzocht door het laboratorium van Vitens.
Begin 2021 zijn de resultaten van deze onderzoeken binnengekomen. In de diepe ondergrond is grof zand aanwezig, aan de boven- en onderkant afgedekt met kleilagen. Dit betekent dat de grond goed doorlatend is en daarmee goed geschikt is om grondwater op te kunnen pompen, zonder waarschijnlijk al te veel nadelige effecten. Ook de kwaliteit van het grondwater is voldoende om er drinkwater van te maken. Voor Vitens is dit de aanleiding om het verdere onderzoek en proces voor een toekomstige drinkwaterwinning nabij Boornbergum te vervolgen.
Hoe nu verder?
Vitens vindt het belangrijk om goed te weten welke mogelijke effecten het oppompen van grondwater heeft. Daarom heeft Vitens in 2021 en 2022 een grondwatermodel laten maken door ingenieursbureau Sweco. De resultaten van het eerder uitgevoerde geologische onderzoek en de pompproef zijn verwerkt in dit model. Dit model zal een belangrijk ‘instrument’ worden om de effecten van de waterwinning goed in beeld te brengen.
Vitens wil de omwonenden en ondernemers betrekken bij deze procedure. Daarom wordt een begeleidingsgroep samengesteld, waarin agrariërs, buurtbewoners en andere belanghebbenden zijn vertegenwoordigd. De begeleidingsgroep wordt betrokken bij de procedure en begeleidt de onderzoeken.
De eerste stap is het opstellen van een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Hierin staat welke plannen Vitens heeft, hoe we de mogelijke effecten in beeld gaan brengen, welk gebied we daarbij onderzoeken en hoe gedetailleerd we naar de effecten kijken.
Veelgestelde vragen
-
Waarom doet Vitens onderzoek naar een nieuw waterwingebied in Boornbergum?
Het onderzoek naar een nieuw waterwingebied in Boornbergum is gestart nadat op de nabijgelegen winlocatie Nij Beets het zoutgehalte in het opgepompte water toe is genomen. Het vraagt veel energie om van zout water drinkwater te maken en veel water gaat verloren tijdens het zuiveringsproces. Wanneer Nij Beets in de toekomst te zout wordt om drinkwater te produceren, is een alternatief waterwingebied noodzakelijk. Wanneer de uitkomsten van de onderzoeken positief zijn, is het de bedoeling dat dit alternatieve waterwingebied in de buurt van Boornbergum komt te liggen.
-
Wanneer is een gebied geschikt voor waterwinning?
Vitens maakt gebruik van zoet grondwater voor de drinkwaterbereiding. Dit is vooral in de zuidelijke helft van Friesland aanwezig. Bij het zoeken naar een geschikte locatie komt veel kijken. Zo moeten op de specifieke locatie voldoende zoet grondwater en beschermende bodemlagen zijn. Een ander belangrijk aspect is het effect op de omgeving. Ook moet de locatie goed liggen ten opzichte van de al aanwezige waterwinlocaties.
-
Waarom in Boornbergum?
In de zoektocht naar een nieuw waterwingebied is eerst gekeken naar de direct omgeving van de huidige waterwinning in Nij Beets. Zo is er in 2012 een pompproef uitgevoerd tussen de Beetsterweg en It Mear. In de ondergrond zit hier echter een ‘tunneldal’ uit de formatie van Peelo, die is ontstaan in de ijstijd. Dit tunneldal is opgevuld met zand en dus niet zichtbaar aan het oppervlak, maar zorgt er wel voor dat het grondwater zouter is dan in de omgeving. Dichtbij deze geul is niet goed drinkwater te winnen en Vitens is daarom verder van het huidige waterwingebied gaan kijken.
Na onderzoek met een diepe boring in 2018, verwacht Vitens dat Boornbergum ver genoeg van het tunneldal weg ligt en hier wel goed drinkwater is te winnen. De resultaten van de pompproef uit 2020 en het grondwatermodel zullen hier meer zekerheid over moeten geven.
-
Wat is het effect van het nieuwe waterwingebied Boornbergum?
Op dit moment kan Vitens nog geen uitspraken doen over de effecten van het nieuwe waterwingebied. Hiervoor moeten eerst de resultaten van de pompproef afgewacht worden. Met deze resultaten zal Vitens berekenen hoeveel invloed de waterwinning op de omgeving heeft. Met een grondwatermodel wordt onder andere berekend of het ondiepe grondwater, wat belangrijk is voor natuur en landbouw, beïnvloed wordt.
Wel gelden er voor ieder waterwingebied een aantal beschermende maatregelen. Zo heeft Vitens het gebied waar daadwerkelijk water opgepompt wordt in eigendom, om de bescherming te kunnen garanderen. Hierover zal Vitens in gesprek gaan met de verschillende grondeigenaren.
Rondom het directe winterrein ligt een beschermende zone, het grondwaterbeschermingsgebied. In deze zone is extra aandacht voor grondwaterbescherming. Zo moeten vervuilingen direct gemeld worden en zijn een aantal gewasbeschermingsmiddelen niet toegestaan. Bemesting en beweiding blijft wel gewoon mogelijk.
-
Hoeveel water zal er gewonnen worden in het nieuwe wingebied?
In Boornbergum hoopt Vitens 3 miljoen m3 water per jaar op te pompen, dat zijn ongeveer 1200 zwembaden vol en genoeg voor bijna 60.000 mensen. De exacte hoeveelheid die opgepompt gaat worden, hangt echter af van de onderzoeksresultaten en het effect dat de waterwinning op de omgeving heeft. Deze zijn nu nog niet bekend. De bedoeling is dat het gewonnen grondwater getransporteerd wordt naar de productielocatie Noardburgum om daar te worden gezuiverd tot drinkwater
-
Hoe blijf ik op de hoogte over dit project?
Vitens zal door middel van informatiebijeenkomsten en nieuwsbrieven de directe omgeving informeren. U kunt ook via het mailadres waterwinningfriesland@vitens.nl aangeven dat u geïnformeerd wilt worden over deze bijeenkomsten en nieuwsbrieven. Ook eventuele vragen kunt u stellen via dit mailadres.
