Om aan de vraag naar drinkwater te kunnen blijven voldoen, is - naast uitbreiding van enkele Friese waterwinlocaties - een nieuwe waterwinlocatie nodig. Dat heeft drie redenen:

1. De watervraag in Friesland is toegenomen door de economische groei.
2. Vitens vermindert de grondwaterwinning in Terwisscha in de periode 2021-2027. Dit is nodig om de effecten op het Natura 2000 gebied Drents Friese Wold terug te dringen.
3. In de waterwingebieden Noardburgum en Garyp is verzilting van het grondwater opgetreden. Daardoor kan Vitens in deze wingebieden niet de hoeveelheid water winnen, die in de vergunning staat.

We hebben potentiële waterwinlocaties in Friesland in beeld gebracht. Het gebied tussen Heerenveen en Gorredijk blijkt goed geschikt te zijn (zie afbeelding). Voor dit gebied zijn nadere studies uitgevoerd om de waterwinkansen beter in beeld te brengen. Uit deze studies komt naar voren dat binnen dit gebied de omstandigheden in het centrale deel, nabij Luxwoude, het beste lijken voor een waterwinning. In dit gebied zijn zeer goede waterwinmogelijkheden aanwezig, die ook weinig effecten met zich meebrengen op de omgeving. Het gebied ligt centraal in Friesland dus er zijn goede mogelijkheden om de Friese drinkwaterinfrastructuur te versterken. Ook ligt het gebied nabij het Internationaal Business Park, waardoor Vitens daar goed en snel water kan leveren. Tijdens een informatiebijeenkomst in februari 2018 zijn de plannen voor de nieuwe waterwinning uitvoerig toegelicht in het Dorpshuis in Luxwoude.

Vitens heeft in 2018 een pompproef uitgevoerd om de waterwinmogelijkheden nabij Luxwoude exact in beeld te brengen. Voor het uitvoeren van een pompproef zijn een pompput en waarnemingsputten nodig. Gedurende de proef meten we in de waarnemingsputten hoe de grondwaterstanden veranderen als gevolg van het oppompen van water uit de bodem. De pompproef geeft meer inzicht in de beschikbaarheid van zoet grondwater, de grondwaterkwaliteit, de effecten van waterwinning op de omgeving en de bodemopbouw. Zo beschermen kleilagen enerzijds de winning en zorgen er anderzijds voor dat de effecten naar de omgeving verminderen. Een bijzondere ontwikkeling betreft de medewerking die Staatsbosbeheer gaf om op hun bospercelen nabij Luxwoude en Langezwaag (zie afbeelding) een proefpompput en enkele waarnemingsputten te mogen maken. Daarmee kwam de zoektocht naar een nieuwe winlocatie in een stroomversnelling. Vitens hoefde nu niet in eerste instantie het hele gebied te verkennen, maar enkel deze specifieke locatie.

De resultaten zijn veelbelovend. Het boorwerk heeft aangetoond dat er een goed doorlatend zandpakket is op een diepte van circa 50 – 100 meter. Dit zandpakket bevat veel zoet water en is uitermate geschikt voor waterwinning. Op grotere diepte troffen we kleilagen aan. Er is dus geen gevaar voor verzilting van de potentiële winning. In de ondiepe laag is keileem aangetroffen, echter niet overal. De aanwezigheid van keileem is belangrijk, omdat dit de grondwaterstandsverlagingen van de grondwaterwinning verminderd.